Jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego, przepis art. 446 § 2 przyznaje osobom, względem których ciążył na zmarłym ustawowy obowiązek alimentacyjny, możliwość żądania od zobowiązanego do naprawienia szkody renty, którą oblicza się stosownie do potrzeb poszkodowanego oraz do możliwości zarobkowych i majątkowych zmarłego przez czas prawdopodobnego trwania obowiązku alimentacyjnego.

Kto jest uprawniony do renty?

  • krąg podmiotów uprawnionych do renty wyznacza istnienie obowiązku alimentacyjnego, obciążającego zmarłego w stosunku do osoby pośrednio poszkodowanej przez jego śmierć;
  • małżonek, który przed śmiercią swojego współmałżonka nie pracował zarobkowo i to bez względu na swoją zdolność do samodzielnego utrzymania się;
  • osoby bliskie, którym zmarły dobrowolnie i stale dostarczał środków utrzymania, przez które należy rozumieć osoby pozostające faktycznie w bliskich stosunkach uczuciowych ze zmarłym, niezależnie od istnienia lub braku więzi rodzinnych (pokrewieństwa, powinowactwa) oraz niezależnie od płci. W szczególności do takich osób bliskich należy zaliczyć konkubenta, wychowanka, członków rodziny zastępczej, osobę, z którą zmarłego łączyły bliskie więzi przejawiające się we wspólnym, wieloletnim prowadzeniu gospodarstwa domowego.

W powyższym przepisie wyodrębnione zostały dwie grupy osób, które wyposażone zostały w czynną legitymację procesową do wystąpienia z roszczeniem o rentę, przy czym pierwszej grupie osób przysługuje renta obligatoryjna, zaś drugiej – fakultatywna.

Renta obligatoryjna zawdzięcza swój charakter unormowaniom Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, które wprowadzają ustawowy obowiązek alimentacyjny z tytułu pokrewieństwa, powinowactwa i przysposobienia. Należy podkreślić, że renta należy się uprawnionemu niezależnie od tego, czy zobowiązany za życia wywiązywał się z tego obowiązku.

W sprawach o rentę obligatoryjną znajdują więc zastosowanie odpowiednie unormowania Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego dotyczące obowiązku alimentacyjnego zmarłego, w zależności od konkretnego przypadku – między małżonkami, między zstępnymi i wstępnymi oraz rodzeństwem.

Rentę fakultatywną mogą natomiast otrzymać osoby, które pozostawały na stałym i dobrowolnym utrzymaniu zmarłego. Dotyczy ona osób, wobec których zmarły nie był ustawowo zobowiązany do zapewnienia im środków utrzymania i które korzystały z tej pomocy niezależnie od tego, czy znajdowały się w niedostatku. Jeśli chodzi o rozumienie pojęcia „osoby bliskie”, należy przyjąć, że będą to osoby, które z różnych względów pozostawały w bliskich kontaktach ze zmarłym i której zmarły stale i dobrowolnie dostarczał środków utrzymania, a świadczona pomoc została oceniona jako zgodna z zasadami współżycia społecznego.

Renta jest oczywiście zupełnie innym roszczeniem od zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej w wypadku drogowym. Różni się od niego przede wszystkim innymi przesłankami oraz rozłożeniem świadczeń w czasie.