Zgodnie z dyspozycją art. 446 § 3 Kodeksu cywilnego, sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej.

Roszczenie o odszkodowanie z tytułu znacznego pogorszenia sytuacji życiowej najbliższych członków rodziny zmarłego ma uwzględniać całokształt okoliczności wpływających na sytuację życiową najbliższych zmarłego, kompensata ta ma służyć naprawieniu szkody majątkowej.

Kto jest zobowiązany do odszkodowania za wypadek śmiertelny na podstawie art. 446 § 3 k.c.?

Zobowiązany do naprawienia szkody na podstawie art. 446 § 3 jest podmiot, który według reguł określonych dla danego zdarzenia szkodzącego ponosi odpowiedzialność za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia, a w konsekwencji śmierć bezpośrednio poszkodowanego.

Komu przysługuje odszkodowanie za wypadek śmiertelny na podstawie art. 446 § 3 k.c.?

Uprawnionymi do żądania kompensaty na podstawie art. 446 § 3 k.c. są wyłącznie członkowie rodziny zmarłego, przy czym muszą być to najbliżsi członkowie tej rodziny. Zatem odszkodowanie z tytułu pogorszenia sytuacji życiowej obejmuje:

  1. Małżonka i dzieci zmarłego;
  2. Innych krewnych, powinowatych;
  3. Osoby niepowiązane formalnymi stosunkami prawnorodzinnymi (np. konkubent, jego dziecko), jeżeli zmarły utrzymywał z nimi stosunki rodzinne, pozostając faktycznie w szczególnej bliskości powodowanej bardzo silną więzią uczuciową;

Co wchodzi w zakres odszkodowania z tytułu pogorszenia sytuacji życiowej najbliższych członków rodziny zmarłego?

Zakresem odszkodowania na podstawie art. 446 § 3 k.c. objęty jest uszczerbek określany mianem pogorszenia się sytuacji życiowej wskutek śmierci poszkodowanego, wywołanej uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia.  Znaczne pogorszenie sytuacji życiowej może przejawiać się w utracie wsparcia i pomocy w różnych sytuacjach życiowych, a zwłaszcza w utracie szansy na pomoc w przyszłości, gdy byłaby szczególnie pożądana z uwagi na wiek rodzica zmarłego. Pogorszenie się sytuacji życiowej osoby najbliżej może polegać na utracie zdrowia (rozstrój psychiczny), wywołanej szczególnie tragicznymi okolicznościami śmierci osoby bezpośrednio poszkodowanej.

W wyroku SN z dnia 30 czerwca 2004 r. IV CK 445/03, sąd uznał, że

znaczne pogorszenie sytuacji życiowej, o którym mowa w art. 446 § 3 k.c., obejmuje niekorzystne zmiany bezpośrednio w sytuacji materialnej najbliższych członków rodziny zmarłego, jak też zmiany w sferze dóbr niematerialnych, które rzutują na ich sytuację materialną.

Mogą to być zatem również zmiany w stanie zdrowia.

Należy więc podkreślić, że pogorszenia sytuacji życiowej nie można utożsamiać tylko z warunkami materialnymi. Śmierć jednego z najbliższych członków rodziny mogła nie pogorszyć materialnych warunków pozostałego przy życiu krewnego, ale zazwyczaj powoduje niekorzystne i znaczące zmiany w jego psychice powodujące trudności w rozwiązywaniu codziennych problemów życiowych, osłabienie energii, rezygnację z aspiracji życiowych, co w konsekwencji prowadzi do pogorszenia sytuacji materialnej.

Jak wynika z powyższego, jest wiele sytuacji, w których najbliżsi członkowie rodziny żądać mogą odszkodowania za pogorszenie sytuacji życiowej w wyniku śmierci osoby bliskiej w wypadku komunikacyjnym.